W miarę rozwoju kryzysu stało się jasne, że podczas gdy infekcja przebiegała bezobjawowo lub łagodnie w młodej i zdrowej populacji, ciężkie formy COVID-19 były związane ze starszym wiekiem, płcią męską i spustoszonymi pacjentami z wcześniejszymi chorobami przewlekłymi, takimi jak przewlekła choroba nerek, choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca (typu 2) i zespół metaboliczny, przy czym te trzy ostatnie są ściśle związane z nadwagą, a w dalszej kolejności z niedoborami odporności, paleniem tytoniu, przewlekłymi chorobami układu oddechowego i przewlekłymi chorobami wątroby.
Wszystkie te choroby należą do grupy zwanej „chorobami stylu życia” lub „chorobami cywilizacyjnymi”, które definiuje się jako choroby związane ze sposobem życia ludzi. Zobaczymy, czym są te choroby i jakie są główne czynniki, które je wywołują. Podczas kryzysu i ograniczeń, zmiany w stylu życia były, ogólnie rzecz biorąc, na gorsze.
Cukrzyca, wzrastająca choroba cywilizacyjna
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, charakteryzującą się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Cukrzyca typu 2 jest najczęstszym typem, który zwykle występuje u dorosłych, gdy organizm staje się odporny na insulinę lub nie wytwarza jej w wystarczającej ilości. Cukrzyca typu 1 występuje, gdy trzustka sama wytwarza niewielką ilość insuliny lub nie wytwarza jej wcale.
Ta choroba jest szóstą najczęstszą przyczyną zgonów w obu Amerykach i była odpowiedzialna za ponad 284 000 zgonów w 2019 roku. Jest to również druga co do wielkości przyczyna niepełnosprawności w regionie, wyprzedzana jedynie przez chorobę niedokrwienną serca. Cukrzyca jest główną przyczyną ślepoty u osób w wieku od 40 do 74 lat, amputacji kończyn dolnych i przewlekłej choroby nerek. Ponadto cukrzyca trzykrotnie zwiększa ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia, nerek lub raka.
Cukrzycy typu 1 nie można zapobiec, ale można ją leczyć. Dostępne są jednak środki zapobiegania cukrzycy typu 2, w tym polityki i programy promujące dobre zdrowie i odżywianie, regularne ćwiczenia, unikanie palenia tytoniu i kontrolowanie ciśnienia krwi.
Według nowego raportu Panamerykańskiej Organizacji Zdrowia (PAHO), rosnące wskaźniki otyłości, zła dieta i brak aktywności fizycznej przyczyniły się do ponad trzykrotnego wzrostu liczby osób dorosłych żyjących z cukrzycą w obu Amerykach w ciągu ostatnich 30 lat.
Co najmniej 62 miliony ludzi żyje z cukrzycą w obu Amerykach, a liczba ta powinna być znacznie wyższa, biorąc pod uwagę, że około 40% osób cierpiących na tę chorobę nie zdaje sobie z niej sprawy. Przewiduje się, że jeśli obecne trendy się utrzymają, liczba osób z cukrzycą w regionie osiągnie 109 milionów do 2040 roku.
Wzrost liczby przypadków cukrzycy w ciągu trzech dekad jest związany ze wzrostem czynników ryzyka – dwie trzecie dorosłych w obu Amerykach ma nadwagę lub jest otyłych, a tylko 60% ma wystarczającą ilość ruchu. Raport wskazuje również na alarmujący trend wśród młodych ludzi w regionie: ponad 30% z nich jest obecnie uważanych za osoby otyłe lub z nadwagą – prawie dwukrotnie więcej niż średnia światowa.
Czemu wzrasta otyłość – popularna choroba cywilizacyjna?
W ciągu ostatnich 50 lat wskaźniki otyłości na całym świecie potroiły się, tworząc kryzys zdrowia publicznego tak powszechny i szkodliwy, że czasami określa się go mianem epidemii. Większość źródeł tego problemu upatruje się w czasach współczesnych. Ale czy problem ten mógł narastać już przed II wojną światową?
Jest to jeden z prowokacyjnych wniosków badania opublikowanego dziś w Science Advances, które ma na celu przesunięcie początków epidemii otyłości już do lat 30-tych XX wieku. Historyczne pomiary setek tysięcy duńskiej młodzieży pokazują, że w dekadach przed oficjalnym uznaniem problemu, najciężsi członkowie społeczeństwa byli już coraz więksi.
Większość epidemiologów przypisuje początek latom siedemdziesiątym, kiedy to urzędnicy służby zdrowia po raz pierwszy zaobserwowali wzrost częstości występowania otyłości – definiowanej jako wskaźnik masy ciała (BMI) powyżej 30 – w wielu krajach zachodnich. Kryzys ten jest zwykle obwiniany za zwiększoną powojenną dostępność taniej, wysoko przetworzonej i bogatej w kalorie żywności, a także za coraz bardziej siedzący tryb życia i rosnące rozmiary porcji.
Inne przyczyny otyłości
Oprócz złych nawyków, pojawił się siedzący tryb życia narzucony przez ograniczenia w poruszaniu się, czasami dotkliwe podczas uwięzienia, oraz presja psychiczna wynikająca ze strachu o nas samych i naszych bliskich, przymusowej izolacji, niepewności co do przyszłości lub trudności w zaakceptowaniu ograniczenia wolności. Indywidualny niepokój ustąpił miejsca ogólnemu, społecznemu niepokojowi. Na zakończenie dokonamy przeglądu następstw kryzysu, które nadal się utrzymują.
5 zmian stylu życia w celu zapobiegania i zmniejszania ryzyka chorób cywilizacyjnych
- Wykorzystaj moc zdrowej diety do zapobiegania chorobom cywilizacyjnym.
Przyjęcie zdrowej diety ze zmniejszonym spożyciem węglowodanów, zwiększonym spożyciem białka i ograniczoną ilością oleju może zapobiegać i zmniejszać ryzyko chorób cywilizacyjnych. Obniżenie spożycia węglowodanów może regulować poziom cukru we krwi i może powstrzymać wystąpienie cukrzycy typu 2 i otyłości. Odpowiednie spożycie białka pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, wspomaga rozwój mięśni i zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia. Ograniczenie spożycia oleju może obniżyć poziom cholesterolu, poprawić zdrowie serca i zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób, takich jak nadciśnienie i choroby serca. Zdrowa dieta dostarcza również niezbędnych składników odżywczych, przeciwutleniaczy i błonnika, wspierając ogólny stan zdrowia i wzmacniając układ odpornościowy. - Regularne ćwiczenia poprawiające zdrowie i samopoczucie.
Regularne ćwiczenia mają kluczowe znaczenie dla promowania dobrego zdrowia i zmniejszania ryzyka chorób cywilizacyjnych. Zaangażowanie w stałą aktywność fizyczną pomaga utrzymać zdrową wagę poprzez spalanie kalorii i budowanie beztłuszczowej masy mięśniowej, zmniejszając ryzyko otyłości i powiązanych schorzeń, takich jak choroby serca i cukrzyca. Ćwiczenia wzmacniają serce, poprawiają krążenie krwi i obniżają ryzyko nadciśnienia i zawału serca. Zwiększają również wrażliwość na insulinę, pomagając kontrolować poziom cukru we krwi i zmniejszając ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Regularne ćwiczenia poprawiają nastrój, obniżają poziom stresu, zmniejszają ryzyko lęku i depresji oraz poprawiają zdrowie psychiczne. Dodatkowo wzmacniają układ odpornościowy, poprawiając ogólną odporność na różne choroby i schorzenia. - Nawodnienie jest kluczem do zachowania zdrowia.
Wystarczające nawodnienie jest wymagane dla zdrowego stylu życia i ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia ryzyka chorób cywilizacyjnych. Odpowiednie spożycie wody zapewnia prawidłowe funkcje organizmu i pomaga utrzymać optymalny stan zdrowia. Nawodnienie wspomaga trawienie, wchłanianie składników odżywczych i detoksykację, promując ogólne zdrowie przewodu pokarmowego. Ponadto pomaga w regulacji temperatury ciała, smarowaniu stawów i ochronie narządów. - Witamina D: Słońce jest składnikiem odżywczym dla zdrowszego życia.
Witamina D jest niezbędna do wchłaniania wapnia, promuje zdrowie kości i zmniejsza ryzyko osteoporozy. Wspomaga również funkcjonowanie układu odpornościowego, zmniejszając prawdopodobieństwo infekcji i chorób autoimmunologicznych. Ponadto odpowiedni poziom witaminy D wiąże się z niższym ryzykiem chorób układu krążenia, niektórych nowotworów, cukrzycy typu 2 i zaburzeń psychicznych. Aby włączyć witaminę D do codziennej rutyny, osoby mogą wystawiać skórę na działanie promieni słonecznych przez 10-15 minut dziennie, spożywać pokarmy bogate w witaminę D, takie jak tłuste ryby, wzbogacone produkty mleczne i żółtka jaj, a także rozważyć przyjmowanie suplementów witaminy D, jeśli niedobór zostanie zidentyfikowany w badaniach krwi. - Moc regenerującego snu dla optymalnego zdrowia i dobrego samopoczucia.
Odpowiednia ilość snu jest niezbędna do zapobiegania chorobom cywilizacyjnym i utrzymania optymalnego stanu zdrowia. Wystarczająca ilość snu wspiera różne funkcje organizmu, w tym regulację układu odpornościowego, produkcję hormonów i naprawę komórek. Brak snu i jego niska jakość wiążą się ze zwiększonym ryzykiem otyłości, cukrzycy, chorób układu krążenia i zaburzeń psychicznych. Niedobór snu zaburza hormony regulujące apetyt, prowadząc do przyrostu masy ciała i rozregulowania metabolizmu. Upośledza również metabolizm glukozy, zwiększając ryzyko insulinooporności i cukrzycy. Ponadto niewystarczająca ilość snu negatywnie wpływa na nastrój, funkcje poznawcze i ogólne samopoczucie. Dlatego też priorytetowe traktowanie dobrych nawyków związanych ze snem i dążenie do 7-9 godzin wysokiej jakości snu każdej nocy ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania chorobom i ogólnej witalności.
